Krachtige muziek die nooit vergaat

In de befaamde kluis van Prince op Paisley Park ligt een onvoorstelbare schat nooit eerder uitgebrachte muziek. Af en toe wordt een stapel tapes afgestoft en met de rest van de wereld gedeeld. Zo ook Welcome 2 America: de plaat die Prince al in 2010 opnam en waarmee hij wel toerde, maar verder achter slot en grendel hield. Tot nu. Zangeres Shelby J. vertelt over haar geniale leermeester en zijn vooruitziende blik.

Als je een telefoontje kreeg van Prince omdat hij je nodig had in z’n studio, dan liet je alles uit je handen vallen en deed je wat hij vroeg. Waarom? Het was Prince. De kleine paarse prins was een genie, maar ook bijzonder veeleisend naar zijn medemuzikanten. Dat deed hij niet voor niets, legt Shelby Johnson (Prince kortte haar naam af naar Shelby J.) uit. Hij overleed plotseling in 2016 op 57-jarige leeftijd, maar zijn nalatenschap leeft voort. En als je de geruchten moet geloven over zijn overvolle kluis vol kostbare tapes, kunnen we de rest van ons leven blijven genieten van ‘nieuwe’ muziek van Prince. Want er zijn weinig artiesten in hun leven zo productief geweest als Prince Rogers Nelson. Hij maakte vierentwintig uur per dag muziek, in zijn eigen studio. Na zijn debuutplaat For You uit 1978 (hij was pas achttien en speelde maar liefst 27 instrumenten), maakte hij nog 38 studioalbums, vier liveplaten, negen compilatie albums en inspireerde hij ontelbaar veel nieuwe muzikanten.

Als een tijdmachine

Welcome 2 America is een krachtig statement over misinformatie, raciale gerechtigheid en politieke verdeeldheid. Wereldwijd, maar met name in zijn thuisland Amerika. In de titeltrack hoor je zijn monoloog over ‘the land of the free, home of the slave’. Zijn vooruitziende blik is opvallend. Shelby is niet verbaasd. Ze leerde Prince in 2006 kennen en werd al snel onderdeel van New Power Generation, de achtergrondband van Prince. Ze bleven hechte vrienden tot zijn dood. “Prince dirigeerde timing. Hij begreep dat alles uiteindelijk op elkaar aan zou sluiten zoals het bedoeld was. Zo leefde hij zijn leven, dat is wie hij was. Hij wist altijd wat het perfecte moment was om het juiste te doen.” In 2010 namen ze de nummers van Welcome 2 America op, zonder te beseffen dat het uiteindelijk een album zou worden. “Dat is niet hoe het werkte! We waren alweer bezig met het volgende project. Ik had niet eens tijd om erbij stil te staan, want ik was meteen druk bezig met het instuderen van de volgende setlist. Prince wilde altijd spelen en als hij wil spelen, is het tijd om te gaan. De nummers waren af – en door!”, vertelt Shelby met een hoorbaar brede glimlach.

Prince wist in 2010 al dat zijn muziek op het juiste moment het licht zou zien. Het feit dat Welcome 2 America juist nu verschijnt, met alle politieke verdeeldheid in zijn land, bewijst dat hij profetische eigenschappen had, aldus Shelby. “Gestoord, toch? Op een goede manier. Hij wist dat het niet meer alleen om hem ging, dat hij de wereld belang rijke dingen moest melden. En de manier waarop hij dat doet is zo sluw, want hij probeert je op te voeden, iets te leren – al dansend!” Ze begint keihard te lachen. “Je luistert naar z’n wijze woorden en beseft opeens: hallo, ik ben aan het dansen op een spiritueel nummer”, lacht Shelby en vervolgt dan serieus: “Zo herken je een genie.”

Wees als water

Shelby haalt met gemak de mooiste herinneringen op aan haar tijd met Prince. Door dicht in zijn buurt te blijven en zijn adviezen ter harte te nemen, leerde ze belangrijke levenslessen. “Hij zei altijd tegen me – en ik neem deze les met me mee tot ik hem weer zie: ‘Shelby, wees als water.’ Een simpel statement, maar lastig om uit te voeren in een wereld waar je het antwoord moet weten op bepaalde vragen. Omdat alles ‘vloeibaar’ was, wist je nooit wat er komen ging. Maar je wist dat het goed was, want het kwam van Prince.” Zo ging het ook met Welcome 2 America. Ze herinnert zich alles nog haarscherp. Prince leerde Shelby werken met een tapemachine zodat ze de achtergrondzang van haar, Liv Warfield en Elisa Fiorillo zelf kon opnemen. Ze zongen dan met z’n drieën rond één microfoon, zoals in het Aretha Franklin-tijdperk. “Hij gaf ons teksten, we gingen de studio in, zongen en jamden. Hij zag het grotere plaatje, wij alleen de flarden. Hij weefde alles aan elkaar – en dat heeft hij verdomd goed gedaan! We kregen enorm veel vrijheid. Hij liet mij bijvoorbeeld de tekst schrijven van Same Page, Different Book. We waren aan het opnemen en opeens zei hij: ‘Schrijf een liedje’. Wat?! Oké, Prince”, lacht Shelby. “Ik ging aan de slag en toen ik terugkwam, vroeg hij: ‘Ben je er klaar voor?’ Hij hoefde het niet eens te zien van tevoren. Hij trok zich terug in de studio en ik wist dat hij het goed vond, want hij schreeuwde het uit en gooide z’n handen in de lucht. Maar Welcome 2 America is hele maal van Prince: hij is de maestro, de kapitein. Hij wist wat hij wilde. Het was uitdagend, want hij eiste veel van ons.

‘Prince was Beethoven en Marvin Gaye ineen’

Maar Prince was Beethoven en Marvin Gaye ineen met een beetje Cab Galloway en een vleugje Quincy Jones. Hij wilde iets vertellen via zijn muziek. Hij schreef met zijn hart, zijn ogen, zijn handen… alles. Je vroeg je altijd af wat hij in vredesnaam aan het doen was, maar er rolde altijd iets fantastisch uit. Je weet dat iemand een genie is als hij het eindproduct al kan zien voordat het af is.”

Toen Prince eenmaal wist dat het project klaar was, stortte hij zich op de bijbehorende tour (meer dan tachtig shows!) door Amerika, Europa en Australië. Hij gaf Shelby geen seconde om na te denken over het album dat ze blijkbaar zojuist hadden opgenomen: ze zat direct in de tourmodus. Uiteindelijk duurde het elf jaar voor de nummers nu als album naar buiten mogen. “Muziek is geen melk, het gaat niet over datum. Prince wist dat ook. Het is pas oud als je het gehoord hebt. Mensen zeggen de hele tijd tegen me: ‘Deze plaat staat vol oude muziek.’ Maar dat is niet waar. Er staat geen houdbaarheidsdatum op. En er was geen beter moment om de muziek uit te brengen dan nu.”

Gul

In Lust For Life 097, de gitaarhelden-special uit 2020, vertelde gitarist Dez Dickerson over de tijd dat hij gitaar speelde naast Prince (van 1979 tot 1983). Hij liet Dez op het podium belangrijke gitaarsolo’s spelen, respecteerde hem en waardeerde zijn speelstijl. “Hij maakte iedereen beter”, zei Dez destijds. Johnson sluit zich meteen bij de woorden van Dez aan. “Hij liet ons hard werken en dwong mij om mezelf uit te blijven dagen. Maar Prince was zo gul om zijn licht met mij te delen. Hij gaf me enorm veel opbouwende kritiek en hoewel ik het soms niet wilde horen, begrijp ik nu waarom. Hij wilde me helpen groeien om een betere artiest, schrijver en producer te worden. Een betere Shelby. Hij wist dat hij me daarin moest begeleiden. Er was dus nooit sprake van concurrentie tussen ons, alleen met mezelf.”

‘Prince zag het grotere plaatje, wij alleen de flarden’

Maar waarom was Prince toch altijd zo gul naar zijn bandleden en leerlingen? Waarom besteedde hij zijn kostbare tijd op aarde om anderen te reformeren? Hij liet zijn protégées dingen doen waarvan ze niet eens wisten dat ze het konden. Wie slim was, luisterde naar zijn raad en gebruikte die voor een carrière zonder Prince. De lijst van muzikanten die hem zien als mentor is eindeloos. Hij benaderde jonge muzikanten die zijn aandacht wisten te trekken en riep ze naar Paisley Park om ze te helpen hun sound verder te ontwikkelen. De nieuwe generatie zag hij nooit als concurrentie. “Prince begreep dat hij niet voor altijd zou leven. Het ging er bij hem om wat hij achterliet en in wie hij zijn nalaten schap goot. Hij had geen biologische kinderen, maar ik zweer je dat veel muzikanten zich wel een beetje zo voelen. Niemand huurde een elfkoppige blazerssectie in van negentienjarigen, dat kon niemand zich veroorloven – maar Prince wel. Hij vond het belangrijk om anderen te verheffen, zodat zij op hun beurt weer anderen omhoog konden brengen. Echte muziek maken met echte muzikanten. Hij liet mij ook altijd weten dat ik het verdiende om hier te zijn: ‘Laat je door niemand wijsmaken dat het niet zo is.’ Hij leerde me om geen angst te hebben, er altijd volledig voor te gaan. En als je valt, sta je weer op en probeer je het nog eens – springend.”

‘Wat zou Prince doen?’

De stem die Shelby al die jaren van adviezen voorzag, haar naam een triljoen keer riep om haar te corrigeren en het beter te laten doen, hoort ze nog steeds in haar hoofd. “Ik hoor zijn stem áltijd. Niet op een griezelige manier, hoor. Maar het voelt alsof hij op mijn schouder tikt als ik nadenk over een belangrijke beslissing. Dan denk ik: wat zou Prince doen? En dan hoor ik hem afkeurend zeggen: ‘Nah-ah!’”, vertelt een lachende Shelby. “Er zijn ook dingen die we in 2010 met elkaar bespraken en ik nu pas begrijp. Dat is ontwikkeling.” Het is bijzonder hoe openhartig Shelby nu kan ver tellen over de artiest. Dat was na zijn dood wel anders. Toen kon ze niet eens naar Graffiti Bridge (film uit 1990 met Prince in de hoofdrol) kijken zonder in huilen uit te barsten. “Wanneer ik nu over hem praat, mis ik hem, maar ik voel ook vreugde en merk dat ik altijd begin te lachen als ik zijn naam noem. Hij was familie. Ik was altijd verrast hoeveel hij om mij gaf, persoonlijk – om mijn leven buiten de studio en het podium. Hij kende de namen van mijn ouders en zussen en dat had ik nooit verwacht van zo’n grote artiest. Ik was er kapot van en had heel veel tijd nodig om zijn dood te verwerken. Soms wil ik weer met hem koffie drinken, fietsen en over muziek en de wereld praten. Maar niemand leeft voor altijd en er komt een dag dat we allemaal weer samen zullen zijn.”

This article was published in Lust For Life magazine.